Rabu, 16 Januari 2019

Utuh Talungkup wan Pilanduk

Kamis, 17 Januari 2019

Oleh : Gusti Indra Setyawan

Bahari, di Kampung Mahe, ada bibinian nang batianan. Uma Idang ngarannya. Lakinya sudah kadada lagi, hanyar am mati ditimbak patir wayah di pahumaan. Rumahnya rumbis banar. Hatapnya daun rumbia. Lamunnya ada angin tutus, takipaian hatapnya. Liwar buruk rumahnya. Gawian Uma Idang saban hari maambil upah manurih gatah, sapalih batanam gumbili, sapalihan lagi bahuma. Parutnya sudah masuk itungan lapan bulan. Ujar urang, sabulan haja lagi mambarubus. Tagal, sidin cangkal haja lagi bagawi.
“Aduhhhh… Parutku ganal sudah. Parak sudah baranak. Laki, kadada. Dingsanak, kadada. Duit, kada tapi ada. Dimapa juakah kaina nasip anakku ni…,” ujar Uma Idang marista diri.
Saban hari, siang malam, Uma Idang asa marista. Satutumat, manangis saurangan, sampai bantal batahi lambuan.
Kada karasaan, sampai sudah sambilan bulan, sambilan hari. Manunggu wayahnya haja lagi. Saharianan Uma Idang badangsar, kasakitan parut. Hadap kiwa, hadap kanan, batilungkup, tatap ai sakit. Maka, tumatan rumahnya ka rumah dukun baranak, jauh banar. Untungnya, ada haja urang nang hakun manulungi, mangiauakan dukun baranak.
“Buka sadikit lagi… Tarus hajan… Tarussss, sadikit lagi…!” ujar dukun baranak, manyuruh Uma Idang.
“Aduuuh… Nangapa lagi nang dibuka? Asa lain nang dihajan, nah! Asa takaluar nang sabutingnya!” sahut Uma Idang.
“Iya am, tu! Parak sudah! Hajan tarussss…!”
Kada lawas mahajan, mambarujul takaluar jabang bayi lakian.
“Uaaa… Uaaa… Uuuaaaa…!” Nyaring banar suara tangis anak Uma Idang.
Anak tu dingaraninya Utuh Talungkup. Maraganya, wayah maranakakan, Uma Idang tatalungkup-talungkup mahajan. Balalu, anaknya dingarani Utuh Talungkup. Urang bahari nang nyaman-nyaman haja mangarani anak, kada pati ngalu kapala mamikirakan.
Dilihatinya anaknya, dipusutinya. Kaingatan Uma Idang wayah batianan talu bulan. Nang dikidamnya, buah pitanak, buah urang bahari. Wayah ini, buah pitanak sudah kadada lagi. Buahnya hirang. Rasanya masam sadikit.
“Pantas haja anakku ni hirang. Aku pang mangidam pitanak…,” ujar Uma Idang dalam hati.
Uma Idang kaingatan lawan kai nang mambari buah pitanak tu, wayah inya batianan. Kai tu baucap, ”Lamun ikam mamakan buah pitanak ni, anak ikam kaina ganalnya pintar, pawanian, raja akal. Tagal, awaknya hirang….”
Nang ngaran urang mangidam, napa haja dituruti Uma Idang. Sakalinya, dasar bujur hirang awak anaknya. Kada karasaan, satahun, dua tahun, sapuluh tahun, sampai dua puluh tahun umur Utuh Talungkup. Uma Idang sudah sasain tuha. Muha takarisut. Kulit mangariput. Awak kandur. Mata kaur. Bajalan tamaju taundur.
***
Uma Idang kahandakan banar makan daging pilanduk. Nang kaya mangidam ha lagi. Bakiau ai Uma Idang lawan anaknya. “Tuh… Uuu, Tuhhhh… Ka mari satumat, Nak!”
“Inggih, Ma. Napa, Ma?”
“Cariakan pilanduk. Mama handak banar makan daging pilanduk.” “Inggih. Ayuha, Ma ai.”
Limbah maambil tumbak wan karung, tulak ai Utuh Talungkup ka hutan. Nang ngaran ganal hampadal, inya kada takutan masuk ka hutan. Limbui sudah paluh, tagal kada taulih jua pilanduk. Tagal, lamunnya kada bakulih, inya pantang bulik ka rumah. Maginnya, nang bakahandak tu umanya. Basarusup inya, mahintipakan pilanduk di higa batang kayu ganal. Kada lawas, ada pilanduk balinjang.
“Naaah… Ninya satua nang kuhadangi tumatan tadi!” ujar Utuh dalam hati.
Wayah Utuh Talungkup handak manumbak, ada suara di atas puhun, managurnya:
“Wak, wak, wak…! Ngik, ngik, ngik…! Jangan ditumbak, Tuh ai!”
Hulingang-hulingang Utuh Talungkup, kapulingaan mancari asal suara. Limbah dilihatinya, sakalinya nang bapandir tadi tu warik.
Takajut Utuh.
“Ikamkah, Rik, nang bapandir tadi?”
“Ngik, ngik, ngik…! Wak, wak, wak…! Hi’ih, Tuh ai! Ikam jangan manumbak pilanduk tu!” ujar warik pulang.
“Napa garang, jadi aku ditangati manumbak?”
“Ngik, ngik, ngik…! Wak, wak, wak…! Lamun ikam handak, jangan ditumbak! Tangkap haja!”
Utuh bingung, kada paham sahama-hama.
“Tangkap haja pilanduknya! Inya kada pacangan bukah jua!”
Dasar bujur ujar warik.
Bagamat Utuh manangkap pilanduk. Nang kaya mahadang ditangkap jua, pilanduknya kada bukah lalu wayah dikacak Utuh di puhun gulunya. Pilanduk tu dibuat Utuh dalam karung, dibawanya bulik ka rumah.
Sampai di rumah, Utuh baasa maasah parang, sakira sasain landap. Wayah parang bahuyung ka gulu pilanduk, Utuh takajut kada sakira, malihat pilanduk tu titik banyu matanya! Maginnya wayah mandangar pilanduk tu baucap:
“Ka Utuh…! Jangan disumbalih ulun, ka…!” ujar pilanduk mambari maras.
Malihat pilanduk tu bisa bapandir, Utuh kada purun manyumbalih. Bapadah ai inya lawan mamanya. Untungnya, mamanya kada manangati jua, pinda kada pati baliur lagi lawan daging pilanduk.
***
Baisukan hari, Utuh takajut malihat di bawah tatudung banyak banar makanan nang nyaman-nyaman. Batakun inya lawan mamanya. “Ma, piankah nang maulah makanan di tatudung tu?”
“Lain. Kada tahu jua mama, Tuh ai!” sahut mamanya.
“Siapa pang, nang bamasak ni?” ujar Utuh pulang.
“Tahu jua! Tang ada ha! Makan ha. Nyaman ai masakannya.”
Nang ngaran handak tahu, limbah tuntung makan, dihintipakan Utuh ai tatudung tu di buncu dapur. Saharianan, sampai taka malam. Satumat-satumat, dibukanya tatudung.
“Siapa jua nang mambari makanan ni? Banyak bangat,” ujar Utuh.
Saban hari, makanan nang nyaman-nyaman ada tarus. Utuh sasain panasaran. Pas malam Jumahat, dihintipakan Utuh pulang tatudung tu. Liwar takajutnya inya, malihat ada bibinian bungas parahatan bamasak di dapur.
“Siapa ikam…?!” ujar Utuh mangajuti tumatan balakang.
“Ampun, kaka Utuh! Niat ulun baik lawan pian wan mama pian,” ujar binian tu. Muhanya liwar langkarnya.
Manggatar lintuhut Utuh malihat bibinian tu. Hatinya gadugupan kada karuan. “Uuu, jadi ikam nang bamasak saban hari di rumah ni?” ujar Utuh, unggut-unggut, bapandir tapuntal-puntal, liwar gugupnya.
“Inggih, ka ai. Ulun nang saban hari bamasak di dapur, maulahakan makanan gasan pian badua. Ulun pilanduk nang pian tangkap. Ulun tamakan sumpah, lalu baubah jadi pilanduk. Lamun ada lalakian nang hakun mangawini, ulun baubah jadi manusia lagi…”
Nyata ai Utuh Talungkup hakun. Siapa jua nang kada hakun mangawini bibinian jelmaan pilanduk nang liwar langkarnya tu? Limbah dikawini Utuh Talungkup, pilanduk tu baubah jadi manusia salawasan. Habis kisah, Utuh Talungkup hidup nyaman lawan bini wan mamanya.***

Tidak ada komentar:

Posting Komentar

Suasana di Rumah Malam Sabtu

 Jumat, 26 April 2024 Suasana di dalam rumah saya, pada hari Jumat (26/04/2024) malam Sabtu sekitar pukul 22.15 WITA. (ahu)