Rabu, 14 Mei 2014

Pangantin Disambar Buhaya

Kamis, 15 Mei 2014

Oleh : Iwan Yusi

MATAN baisukan lacit ka juhur, bunyi gamalan urang bagipang kada sing rantian. Puas bagipang, bakuntau. Imbah ti, banaikan batang pinang nang bapantul pulang. Utuh Hirang bahimat banar bakarasmin. Mangawinakan anak nang pauncitan.
Nang ngaran bapangantinan, rumah Utuh Hirang kada sing rantian didatangi urang. Bajurut-jurut urang saruan, salajur handak malihat pangantin batatai.
Tuntung karasmin, maatar pangantin bailangan pulang ka wadah pangantin lalakiannya. Pangantin basilih baju pulang. Bahias. Batulis kaning. Bacalak mata. Bagalang. Bakangkalung, barundun-rundun.
Tumatan Muning ka Banua Pahalatan tuti, kada kawa bajalan batis. Bajukung makalaham. Banyunya saling luasan, pantar lautan. Napang, bakawinan parahatan banyu manyurung pang, di Danau Bangkau.
Kada kurang pada pitung walas buah jukung ganal-halus maatar pangantin bailangan. Pangantin lalakian wan pangantin bibiniannya batatai di jukung ganal. Bahias habang hijau. Bahindang bahindala.
Imbah batatangah jaman labih jukung dikayuh, ditanjak, hampai am wadah pangantin lalakiannya. Urang nang di subarang kada sabar lagi mahadangi, handak malihat pangantin bibiniannya. Kawitan pangantin lalakiannya handak banar jua malihat minantunya, nang bungas langkar pangurihingan.
Asa singkal pagalangan tukang tanjak, panat bakayuh. Jukung sasain parak wan tanah timbul, nang disambat urang “mungkur”. Babaya jukung parak wan mungkur ti, tang bagarambuak ha banyu, tang cangul ha buhaya! Ganalnya nang kaya batang rumbia! Buhaya manungap pangantin bibiniannya, balalu mambatak ka banyu, nang dalamnya sapananjak lupung.
Tuganal takajut kada sakira. Saitu-saini inya bakuciak, malihat bininya disambar buhaya. “Tuluuuuung...!”
Saikung-ikung kadada nang waninya manajuni. Napang, buhayanya saling ganalan! Taringnya marihing. Curing. Buntutnya mahambat biding jukung. Jukung parak tabalik!
Arak-arakan tabulik ka banua. Ada jua nang balakas mananjak, batarus ka tujuan, mamadahakan pangantin bibiniannya dapat musibah. Utuh Hirang, kawitan pangantin bibiniannya, hudah kada tahu di burit kapala lagi. Diambilinya paaliran nang wani manggarit buhaya ka sarangnya. Bininya maka am, kujul-kujul, siup!
Kamarian ti jua, pangantin nang disambar buhaya handak dicarii.
“Ikam, Tuh ai, musti umpat aku manyalami!” jar paaliran.
“Umai... Ulun kada wani! Sama maatar umur. Badimapa, lah ai? Banyalam gin ulun kada landang!” Tuganal katakutanan.
“Jangan takutan! Kujamin, ikam salamatan haja. Bacakut pisit-pisit di awakku. Jangan dilapas. Iringi ha, aku!”
“Burusihalah ulun pulang nang ditungapnya?”
“Jangan gair! Amun ikam handak tahu bini ikam masih hidup di alam sana, umpati aku! Jangan taka isuk! Ayuha, kada papa!” Paaliran mauyuni. “Inggih. Ayuha,” Tuganal lakas manyahuti, imbah mandangar bininya masih hidup.
“Dangarakan lagi, nah!” Paaliran manahapi pulang. “Amun di situ ti kaina urang manyurungi nangapakah, sambut haja! Jangan ditampik!”
“Inggih,” Tuganal baunggut nang kaya angui.
Paaliran mamuruk baju, salawar, baikat kapala nang saraba kuning. Jukung dikayuh ka tangah danau, baparak ka mungkur.
Muntung paaliran karimut-karimut. Bamamang. Tangannya manapuki banyu di higa jukung. Bapaparapat jam bamamang. Napa-napakah. Kada lawas, banyu baburinik. Tuti tatangar, mamang paaliran didangar urang alam banyu.
Byuuuurrrr !!!
Paaliran batajun, baimbai Tuganal nang mancakuti tali pinggangnya.
Nang ngaran banyalam di banyu, nyata ai kada kawa bahinak. Bahimat Tuganal manahan hinak, sakira kada mati lamas. Napang, dalamnya parak dua pananjak! Kada saapa, tajajak parut danau. Kada jauh pada wadah bajajak tuti, ada liang. Nang kaya guha. Luas.
Iwak kalunyuran di higa awak. Ganal-ganal. Ada haruan, tauman, kihung, sapat siam, kalui, biawan, kapar, papuyu, macam-macam iwak padang. Pinda patuh ha iwak-iwaknya. Jaka wayah bacari iwak, nyaman banar manangkapi. Tagal, niti handak mancari bini Tuganal nang ditanggung buhaya.
Paaliran wan Tuganal mangalunyur masuk ka dalam liang. Tangan Tuganal bacakut kada sing lapasan. Babaya masuk liang, hau, asa lapang hinak. Nyaman bahinak! Nang kaya kada dalam banyu. Sakijipan haja, balajuran asa nang kaya di padang urang banyak. Pantar asa di banua urang.
Palingau-palingau paaliran wan Tuganal manjanaki urang nang asing-asingnya auran. Ada nang bakakutuan di palatar. Ada nang manyusui anak. Ada nang manampi baras. Ada kakanakan bamainan, batungkau, balugu, bakalikir, bagasing, badaku. Macam-macam ti pang. Kada sasalisih, nang kaya di banua saurang.
Kada jauh, ada urang bagarumbung. Nang kaya ada gawi. Ada nang manungkih kayu, maangkat kawah, baulah tungku. Macam-macam ti pang.
“Napang, Julak, pinda rami?” Paaliran matakuni urang nang rambutnya bahuban, nang pinda dimalui pada nang lain.
“Handak baaruhan. Manyalamati danau. Kami handak manyumbalih kambing. Tuh, liat, kambingnya hudah di kandang,” urang tuha tuti manunjuk. Di dalam kandang ada ampat ikung kambing bini nang lamak mungkal.
Paaliran baparak ka kandang. Diitihinya kambing-kambing tuti. “Ai, Julak! Maap banar, nah! Kambing hirang nang bakangkalung tuti, ampun kami! Tuti kambing kami nang hilang tadi! Dimapa, alah? Kami bawa bulik ai, nah!”
“Harat muha! Jagau banarkah ikam, maka datang-datang handak maambil kambing kami?!” jar urang nang giginya juhing, nang badiri di higa urang tuha tadi, pinda sarik. Muhanya karau. Inya baparak, balalu manampar paaliran.
Paaliran kada baranai jua. Inya bauling. Kada kawa dihalat lagi, paaliran wan urang juhing tuti bakalahi. Baudar. Baganti igut.
Bakarukut. Baganti tinjak. Batampar. Basuntul. Amuk ti pang. Ayungannya, sama pada kauyuhan. Paaliran taduduk. Mahingal. Musuhnya sama, tadangkakak, hingal-hingal jua.
“Ayuha, hudah! Sarana bakalahi lagi! Ambil ha kambing ikam tuti! Bawa bulik!” jar nang tuha bahuban tadi.
“Lakasi, Tuganal! Napa dihadang? Tarik kambing tuti! Kita bulikan!” Paaliran manyuruh Tuganal mambawa kambing hirang nang bakangkalung.
“Ulun mancari bini nang hilang, kada bacari kambing!” Tuganal kada igul-igul.
”Dintu, lih? Amun damintu, kambingnya kami sumbalih ai,” jar nang tuha tadi pulang.
“Sumbalih ha!” jar Tuganal.
Disumbalih urang ai kambing tuti. Paaliran tauling kapala. Kada purun manjanaki, wayah gulu kambing digayat. Darah mancurat. Tuganal maka am, nahap manjanaki. Cagat gulunya.
Imbah urang tuntung manyumbalih, paaliran baucap wan nang tuha tuti, “Aku minta tangannya, dangsanaklah? Nang kiwa gin.”
“Ambil ha. Bawa ha.”
Kada banyak pandir lagi, imbah manjumput tangan kambing tuti, paaliran mambawai Tuganal balakas bulikan.

***

Imbah kaluar pada liang pamulaan masuk tadi, paaliran wan Tuganal asa sasak pulang hinak. Napang amun kujak-kujak, bakunyung di banyu karuh. Iwak wan bidawang kalunyuran di higa awak.
Saling lawasan urang mahadangi di atas jukung, hanyar timbul burinik banyu. Tuti tanda, nang dihadangi hudah parak bangsul. Imbah banyu di higa jukung bagarambuak, bagalumbang ganal, balalu timbul kapala paaliran wan Tuganal.
Nang badua ti langsung naik ka jukung.
Ganal hinak Tuganal. Napang, liwar ngangal. Tasandar inya di biding jukung. Awak paaliran maka am hibak darah. Bajunya barabit-rabit. Wawah. Mantuk bakalahi tadi ti pang.
Imbah asa lapang hinak, hanyar Tuganal sadar: inya tadi dibawa paaliran ka alam subalah, alam urang halus, mancarii bininya nang disambar buhaya.
Babaya diitihi, tangan kambing nang dibawa paaliran tadi iya tangan bini Tuganal! Mata Tuganal tabuncalang. Galang amas nang dua bingkai masih balilit di pagalangan tangan bininya nang lamak mungkal. Utas amas baparimata mirah dalima masih ada jua di jarigi tangannya. Pacar kukunya masih habang, mancaranang.
Saitu-saini Tuganal bakancahung. Manangis. Nang kaya kakanakan ha lagi. Inya kalumpanan pasan paaliran wayah di jukung. Liwar manyasal inya, kada paasian. Jaka maasi, kada tapisah pang inya wan aruwah bininya, nang baluman sahari dikawininya.
Imbah tuti, tanah timbul di tangah Danau Bangkau dingarani urang Mungkur Kambing.***

Kandangan, 7 Nupimbir 2010



Tidak ada komentar:

Posting Komentar

Genangan Air Hujan di Depan Rumah di Desa Angkinang Selatan Kamis Sore

 Senin, 10 Maret 2025 Genangan air hujan, di halaman depan rumah saya, yang ada di sekitaran RT 1 Desa Angkinang Selatan, Kecamatan Angkinan...