Kamis, 15 Mei 2014
Oleh : Iwan Yusi
MATAN baisukan lacit ka juhur, bunyi gamalan urang bagipang kada sing
rantian. Puas bagipang, bakuntau. Imbah ti, banaikan batang pinang nang
bapantul pulang. Utuh Hirang bahimat banar bakarasmin. Mangawinakan
anak nang pauncitan.
Nang ngaran bapangantinan, rumah Utuh Hirang kada sing rantian
didatangi urang. Bajurut-jurut urang saruan, salajur handak malihat
pangantin batatai.
Tuntung karasmin, maatar pangantin bailangan pulang ka wadah
pangantin lalakiannya. Pangantin basilih baju pulang. Bahias. Batulis
kaning. Bacalak mata. Bagalang. Bakangkalung, barundun-rundun.
Tumatan Muning ka Banua Pahalatan tuti, kada kawa bajalan batis.
Bajukung makalaham. Banyunya saling luasan, pantar lautan. Napang,
bakawinan parahatan banyu manyurung pang, di Danau Bangkau.
Kada kurang pada pitung walas buah jukung ganal-halus maatar
pangantin bailangan. Pangantin lalakian wan pangantin bibiniannya
batatai di jukung ganal. Bahias habang hijau. Bahindang bahindala.
Imbah batatangah jaman labih jukung dikayuh, ditanjak, hampai am
wadah pangantin lalakiannya. Urang nang di subarang kada sabar lagi
mahadangi, handak malihat pangantin bibiniannya. Kawitan pangantin
lalakiannya handak banar jua malihat minantunya, nang bungas langkar
pangurihingan.
Asa singkal pagalangan tukang tanjak, panat bakayuh. Jukung sasain
parak wan tanah timbul, nang disambat urang “mungkur”. Babaya jukung
parak wan mungkur ti, tang bagarambuak ha banyu, tang cangul ha buhaya!
Ganalnya nang kaya batang rumbia! Buhaya manungap pangantin bibiniannya,
balalu mambatak ka banyu, nang dalamnya sapananjak lupung.
Tuganal takajut kada sakira. Saitu-saini inya bakuciak, malihat bininya disambar buhaya. “Tuluuuuung...!”
Saikung-ikung kadada nang waninya manajuni. Napang, buhayanya saling
ganalan! Taringnya marihing. Curing. Buntutnya mahambat biding jukung.
Jukung parak tabalik!
Arak-arakan tabulik ka banua. Ada jua nang balakas mananjak, batarus
ka tujuan, mamadahakan pangantin bibiniannya dapat musibah. Utuh Hirang,
kawitan pangantin bibiniannya, hudah kada tahu di burit kapala lagi.
Diambilinya paaliran nang wani manggarit buhaya ka sarangnya. Bininya
maka am, kujul-kujul, siup!
Kamarian ti jua, pangantin nang disambar buhaya handak dicarii.
“Ikam, Tuh ai, musti umpat aku manyalami!” jar paaliran.
“Umai... Ulun kada wani! Sama maatar umur. Badimapa, lah ai? Banyalam gin ulun kada landang!” Tuganal katakutanan.
“Jangan takutan! Kujamin, ikam salamatan haja. Bacakut pisit-pisit di awakku. Jangan dilapas. Iringi ha, aku!”
“Burusihalah ulun pulang nang ditungapnya?”
“Jangan gair! Amun ikam handak tahu bini ikam masih hidup di alam
sana, umpati aku! Jangan taka isuk! Ayuha, kada papa!” Paaliran mauyuni.
“Inggih. Ayuha,” Tuganal lakas manyahuti, imbah mandangar bininya masih
hidup.
“Dangarakan lagi, nah!” Paaliran manahapi pulang. “Amun di situ ti
kaina urang manyurungi nangapakah, sambut haja! Jangan ditampik!”
“Inggih,” Tuganal baunggut nang kaya angui.
Paaliran mamuruk baju, salawar, baikat kapala nang saraba kuning. Jukung dikayuh ka tangah danau, baparak ka mungkur.
Muntung paaliran karimut-karimut. Bamamang. Tangannya manapuki banyu
di higa jukung. Bapaparapat jam bamamang. Napa-napakah. Kada lawas,
banyu baburinik. Tuti tatangar, mamang paaliran didangar urang alam
banyu.
Byuuuurrrr !!!
Paaliran batajun, baimbai Tuganal nang mancakuti tali pinggangnya.
Nang ngaran banyalam di banyu, nyata ai kada kawa bahinak. Bahimat
Tuganal manahan hinak, sakira kada mati lamas. Napang, dalamnya parak
dua pananjak! Kada saapa, tajajak parut danau. Kada jauh pada wadah
bajajak tuti, ada liang. Nang kaya guha. Luas.
Iwak kalunyuran di higa awak. Ganal-ganal. Ada haruan, tauman,
kihung, sapat siam, kalui, biawan, kapar, papuyu, macam-macam iwak
padang. Pinda patuh ha iwak-iwaknya. Jaka wayah bacari iwak, nyaman
banar manangkapi. Tagal, niti handak mancari bini Tuganal nang
ditanggung buhaya.
Paaliran wan Tuganal mangalunyur masuk ka dalam liang. Tangan Tuganal
bacakut kada sing lapasan. Babaya masuk liang, hau, asa lapang hinak.
Nyaman bahinak! Nang kaya kada dalam banyu. Sakijipan haja, balajuran
asa nang kaya di padang urang banyak. Pantar asa di banua urang.
Palingau-palingau paaliran wan Tuganal manjanaki urang nang
asing-asingnya auran. Ada nang bakakutuan di palatar. Ada nang manyusui
anak. Ada nang manampi baras. Ada kakanakan bamainan, batungkau, balugu,
bakalikir, bagasing, badaku. Macam-macam ti pang. Kada sasalisih, nang
kaya di banua saurang.
Kada jauh, ada urang bagarumbung. Nang kaya ada gawi. Ada nang
manungkih kayu, maangkat kawah, baulah tungku. Macam-macam ti pang.
“Napang, Julak, pinda rami?” Paaliran matakuni urang nang rambutnya bahuban, nang pinda dimalui pada nang lain.
“Handak baaruhan. Manyalamati danau. Kami handak manyumbalih kambing.
Tuh, liat, kambingnya hudah di kandang,” urang tuha tuti manunjuk. Di
dalam kandang ada ampat ikung kambing bini nang lamak mungkal.
Paaliran baparak ka kandang. Diitihinya kambing-kambing tuti. “Ai,
Julak! Maap banar, nah! Kambing hirang nang bakangkalung tuti, ampun
kami! Tuti kambing kami nang hilang tadi! Dimapa, alah? Kami bawa bulik
ai, nah!”
“Harat muha! Jagau banarkah ikam, maka datang-datang handak maambil
kambing kami?!” jar urang nang giginya juhing, nang badiri di higa urang
tuha tadi, pinda sarik. Muhanya karau. Inya baparak, balalu manampar
paaliran.
Paaliran kada baranai jua. Inya bauling. Kada kawa dihalat lagi, paaliran wan urang juhing tuti bakalahi. Baudar. Baganti igut.
Bakarukut. Baganti tinjak. Batampar. Basuntul. Amuk ti pang.
Ayungannya, sama pada kauyuhan. Paaliran taduduk. Mahingal. Musuhnya
sama, tadangkakak, hingal-hingal jua.
“Ayuha, hudah! Sarana bakalahi lagi! Ambil ha kambing ikam tuti! Bawa bulik!” jar nang tuha bahuban tadi.
“Lakasi, Tuganal! Napa dihadang? Tarik kambing tuti! Kita bulikan!”
Paaliran manyuruh Tuganal mambawa kambing hirang nang bakangkalung.
“Ulun mancari bini nang hilang, kada bacari kambing!” Tuganal kada igul-igul.
”Dintu, lih? Amun damintu, kambingnya kami sumbalih ai,” jar nang tuha tadi pulang.
“Sumbalih ha!” jar Tuganal.
Disumbalih urang ai kambing tuti. Paaliran tauling kapala. Kada purun
manjanaki, wayah gulu kambing digayat. Darah mancurat. Tuganal maka am,
nahap manjanaki. Cagat gulunya.
Imbah urang tuntung manyumbalih, paaliran baucap wan nang tuha tuti, “Aku minta tangannya, dangsanaklah? Nang kiwa gin.”
“Ambil ha. Bawa ha.”
Kada banyak pandir lagi, imbah manjumput tangan kambing tuti, paaliran mambawai Tuganal balakas bulikan.
***
Imbah kaluar pada liang pamulaan masuk tadi, paaliran wan Tuganal asa sasak pulang hinak. Napang amun kujak-kujak, bakunyung di banyu karuh. Iwak wan bidawang kalunyuran di higa awak.
Saling lawasan urang mahadangi di atas jukung, hanyar timbul burinik
banyu. Tuti tanda, nang dihadangi hudah parak bangsul. Imbah banyu di
higa jukung bagarambuak, bagalumbang ganal, balalu timbul kapala
paaliran wan Tuganal.
Nang badua ti langsung naik ka jukung.
Ganal hinak Tuganal. Napang, liwar ngangal. Tasandar inya di biding
jukung. Awak paaliran maka am hibak darah. Bajunya barabit-rabit. Wawah.
Mantuk bakalahi tadi ti pang.
Imbah asa lapang hinak, hanyar Tuganal sadar: inya tadi dibawa
paaliran ka alam subalah, alam urang halus, mancarii bininya nang
disambar buhaya.
Babaya diitihi, tangan kambing nang dibawa paaliran tadi iya tangan
bini Tuganal! Mata Tuganal tabuncalang. Galang amas nang dua bingkai
masih balilit di pagalangan tangan bininya nang lamak mungkal. Utas amas
baparimata mirah dalima masih ada jua di jarigi tangannya. Pacar
kukunya masih habang, mancaranang.
Saitu-saini Tuganal bakancahung. Manangis. Nang kaya kakanakan ha
lagi. Inya kalumpanan pasan paaliran wayah di jukung. Liwar manyasal
inya, kada paasian. Jaka maasi, kada tapisah pang inya wan aruwah
bininya, nang baluman sahari dikawininya.
Imbah tuti, tanah timbul di tangah Danau Bangkau dingarani urang Mungkur Kambing.***
Kandangan, 7 Nupimbir 2010
Tidak ada komentar:
Posting Komentar