Rabu, 14 Mei 2014

Nini Urut wan Janar

Kamis, 15 Mei 2014

Oleh : Iwan Yusi

MATAHARI hanyar tinggalam. Langit di atas padang gatah, habang: nyarak, nang kaya buah tampurikak masak. Jar urang, tuti alamat isuk cagar panas ari. Tatinggal umbayang rapun kayu ganal, mangadap, malukupi kampung-kampung di hunjur Maratus.
Jangkrik, bilalang, galang-galang, babunyi karirikan. Angin gunung batiup gamat. Pantar manyuruh urang kampung guringan, imbah saarianan bagawi, bacari gasan anak-bini.
Ning Urut malikit lampu damar. Cahayanya maliuk-liuk ditampur angin nang masuk di sasala tawing palupuh nang japuk.
“Tuk tuk tuk!“ Bunyi lawang dikatuk urang.
Badadas Ning Urut mambukai lawang. Muntungnya kiul-kiul mamamah sirih kinangan. Imbah lawang dibuka, di palatar ada dua ikung kakanakan, pantar badua baading.
“Napang, Cu?” Ning Urut takurihing di rarawaian umbayang sanja.
“Uma kami garing. Kawalah hampian mandatangiakan? Maurutakan,” nang taganal baucap. Pindanya nang kaka.
“Iyih, Ning ai. Tulungiakan,” nang tahalus umpat jua bapandir.
Ning Urut takurihing, maiyihakan. Napang, paurutan ti dasar gawian hidin tumatan bahari. Kada suwah hidin manampik urang nang datang. Paribasanya, biar awak ngangal gin, dihakuni hidin haja.
Kada sakali dua hidin handak manampik hajat urang. Tagal, saban kalian jua hidin kaingatan wan janji hidin saurang. Janji nang maulah hidin jadi paurutan.

***

Hudah talung puluh tahun. Wayah hidin anum. Wayah masih bigas. Urang manggalari hidin Galuh Bungas. Muha hidin bahari ti dasar liwar bungasnya.
Wayah tuti, Galuh Bungas bamimpi didatangi urang tuha bajanggut putih, bajubah saraba putih. Urang tuha tuti mambawa tulang rangka manusia nang rahai. Tulang rangka tuti diandaknya di hadapan Galuh Bungas. Disuruhnya Galuh Bungas manyambung tulang rangka tuti, tumatan kapala, hampai batis.
Pantar ada nang manuduhi, Galuh Bungas bisa manyambung tulang rangka tuti. Kada tasalah. Kadada nang tapahurup!
“Nah, tumatan wayah nia, ikam, Galuh ai, jadi paurutan. Amun ada nang datang minta urut, jangan ditampik...”
Imbah urang tuha tuti tuntung bapasan, Galuh Bungas takijat. Tabangun. Inya diamanati urang gaip. Tumatan ari tuti, Galuh Bungas rahat dikiau, atawa didatangi, urang nang handak baurut.

***

Ari sasain kadap. Angin sasain dingin.
“Di manang rumah ikam, Cu?” Ning Urut batakun, pinda aasaan. Handak tahu, saapa jauhnya rumah nang cagar didatangi?
“Kikira dua buku gunung, saku, ada pang, Ning ai, tumatan sia,” nang ading manunjuk ampah matahari pajah.
Mandangar jawapan kakanak tuti, Ning Urut tacaragal. Napang, saingat hidin asa kadada rumah sabuah-buah di situ ti. Nang ada, hinggannya hutanan danglu. Sabat kada sakira. Hibak rapun kayu, paring, haur, hanau, wan gatah. Cuali bubuhan nang bagarit pilanduk, atawa urang bacari sarang wanyi, kadada nang waninya ka situ ti.
Sambil mamuruk tapih kurung, pikiran Ning Urut asa kada kakaruan. Asa dikaramputi kakanakan, ada jua, amun hakun bajuuk ka hutanan ti. Hidin tahu banar, di situ ti kadada rumah sabuah-buah! Tagal, tahu am, pulang, amun ada nang hanyar batajak.
“Ayuha, Cu ai. Kita tulakan, kaina kalu hujan,” ujar Ning Urut. Imbah anu tangan kanan hidin mambujurakan kakamban nang takirap ditampur angin. Di tangan kiwa, bakul wadah pakakas manginang, nang kaya sirih, kapur, gambir, pinang, wan kacip.
Lawas jua Ning Urut wan kakanak nang badua tuti bajalan di bawah hindau bulan. Bajurut di sasala rapun paring nang daunnya jurambaan ka jalan. Kikira imbah Isya, hanyar hampai. Ning Urut asa panat lintuhut. Tagal, kakanak nang badua tuti pinda kadada uyuhnya.
Ning Urut takijat wayah hampai di halaman rumah nang liwar ganalnya. Nang hidin tahu, di situ ti kadada rumah. Tagal, di hadapannya mahunggang rumah. Ulin sabukuan. Saling ganalan!
Asa parcaya kada parcaya, hidin bakitar. Mamaraki palatar. Dijapai hidin tihang palatar. Dikibit hidin pagalangan tangan. Sakit. “Aku kada bamimpi. Dasar rumah bubujuran.”
“Naik, Ning!” jar kakanak nang taganal, mambukaakan lawang nang pindanya kada basunduk.
Ning Urut mangalunyur masuk. Papalingau, kapulingaan, maitihi pakakas rumah nang harat banar.
“Masuk ha, Ning ai. Ka kamar. Uma di dalam. Hidin kada hingkat bajalan. Batis hidin bangkak,” jar nang ading.
Ning Urut masuk. Dalam kamar, barabahan ha, di tilam nang kandal, kawitan kakanak ti. “Napang ti, nang diarit?” jar hidin, sambil maandak bakul kinangan di lantai.
“Anu, Ning ai... Batis kanan, bangkak. Asa tasalihu. Sakit banar mun dijajakakan,” sahut bibinian tuti, kukuringis muha maarit sakit. “Bakas nangapang, ti?”
“Bakas... Cah, cakada mambadai wan nang digawi, Ning ai.”
“Napang hi, nang kada mambadai tuti?”
“Batanam janar. Gasan anak cucu.”
“Umai, alah, alang-alangnya bakabun. Saapang jua hasilnya? Jaka bakabun tiwadak, kapul, langsat, atawa asam kasturi, kawa gasan anak cucu. Amunnya janar ti, kada kawa dimakan-makan!” Ning Urut manyahuti, sapalih manuduhi. Asa bujur banar hudah. Nang dipadahi, takurihing haja, kada manyahuti.
Ning Urut maurut batis bibinian tuti wan minyak lala, sambil mangicak sirih kinang. Bibir hidin habang mancararak. Satutumat, baludah ka pakucuran nang diandak di higa awak. Nang diurut maka am, tapajam tabuncalak, satutumat taakai, taaduh, kukuringis maarit sakit.
Kada saapa, Ning Urut bamandak. Bibinian tuti pinda nyaman, pinda bamula wagas. Pinda ampih tasilahu.
“Jaka bamalam ha, Ning ai. Sarana bulik. Ari landung banar hudah.”
“Tarima kasih, Luh ai. Nang dudi haja gin, baasa. Amun hudah tahu manuju ti, kaina nyaman haja baastilah bamalam,” Ning Urut manyahut, tapuntal-puntal. Napang, muntung kiul-kiul, mangicak sirih kinangan.
“Napang, Ning...? Kada baasanan jua, kalu, di rumah?”
“Kada mun baasanan. Tagal, isuk ti aku handak basawat ka pasar. Handak batutukar, saraba saikit,” Ning Urut manyimpuni daun sirih, kacip, pinang, kukuit kapur, ka dalam bakul.
“Amun damintu ti, ayuha. Tarima kasih banar hampian hakun ka mari,” jar bibinian tuti, lihum, mangangajahakan duit nang masih mangarapak, pitung lambar, ka tangan Ning Urut.
“Umai, alah, Luh... Kababanyakan!” Ning Urut kahimungan, manyambut duit nang masih hanyar. Satumbangan jadi paurutan, kada suwah hidin dibari urang duit mamitung lambar.
Imbah tuti, ampun rumah maunjuki pulang bungkusan daun pisang, wan janar, ka Ning Urut.
“Umai, Luh... Nangapang nia?!” Ning Urut manyalungkuiakan kakamban ka kapala.
“Cah, wajik banar ai, Ning ai. Wan janar, pitung himpil. Amun wajik ti, tamakan haja kaina di rumah. Ada janar ti, kalu ai kaina handak batatanam di hihiga rumah.”
“Uh... Amun wajik, aku katuju banar. Lawas kada tamakan wajik,” Ning Urut lihum, balalu manyuap mandua-talu himpil wadai wajik tuti ka muntung. “Tagal, janar niti, cakada usah ah! Mambarati bakul haja! Aku banyak haja batanaman janar di higa rumah!”
“Umai? Bawa ha, Ning ai. Janar ulun niti lain pada janar hampian,” Bibinian tuti mangangajahakan pitung himpil janar ka tangan Ning Urut.
“Umai... Cakada jua ah, kalu? Nang ngaran janar ti, tatap ai janar. Sama am tia kuning jua,” jar Ning Urut pinda baruya. “Tagal... Ayuha, nah. Pamali manampik barian urang. Nah, lah? Kuambil sahimpil. Tandanya aku suwah bailang ka mari,” Hidin mangasak himpilan janar ka sasala sirih, dalam bakul.
Nang ampun rumah takurihing malihat Ning Urut manampik dibari janar babanyak.
Ning Urut turun ka palatar. Bajalan bulik saurangan. Untung langit ampih kadap. Asa hampul limbai tangan hidin bulik di hindau bulan nang sasaluan. Napang, pitung lambar duit tuti mayu gasan manukar tapih kurung dua lambar!
Sapanjang jalan, Ning Urut asa lapang hinak. Kada nang kaya pamaraan tadi. Hidin himung kada sakira, kawa manulungi urang. Apalagi amun nang ditulungi, himung jua.

***

Landung malam, hanyar Ning Urut hampai rumah. Langsung taguring, saling janakan. Paribasanya, jaka ditimbai urang ka banyu gin, kada marasa.
Baisukan ari, Ning Urut bangun talandung pada nang masi. Tagal, hidin tatap handak ka pasar. Sabaluman ka pasar, hidin kaganangan wajik, duit, wan janar di bakul panginangan. Napang ada, diungkai hidin ai.
Wayah maugai, Ning Urut takalimpapak! Duit nang malam tadi mangarapak, ubah jadi pitung lambar daun gatah karing! Ada wadai wajik tuti, hiii, jadi tahi warik! Ning Urut mamicik hidung. Saitu-saini, manjaluak. Handak muak! Hidin kaingatan, malam tadi banyak banar mamakan wajik tuti!
Ning Urut manating janar nang sahimpil: mancurarat, kacilangan tahindau matahari. Janar tuti ubah jadi amas! Manguning, saling langkaran! Ning Urut taduduk. Mahingal. Sarik bacampur himung. Sarik, tamakan tahi warik. Himung, dapat amas babungkah! Hidin kisahakan sabarataan ka warga nang ada di higa-mahiga rumah. Balalu, kampung tuti rami didatangi urang nang handak mandulang. Kampung tuti ngarannya Kampung Pandulangan.***

Kandangan, 12 Nupimbir 2010


Tidak ada komentar:

Posting Komentar

Murid MIN 9 HSS dengan Jajanan Jadul Gangan Haliling

 Senin, 10 Maret 2025 Murid Madrasah Ibtidaiyah Negeri (MIN) 9 Hulu Sungai Selatan (HSS), menunjukkan jajanan yang mereka beli, berupa ganga...