Kamis, 15 Mei 2014
Oleh : Iwan Yusi
MATAHARI hanyar tinggalam. Langit di atas padang gatah, habang:
nyarak, nang kaya buah tampurikak masak. Jar urang, tuti alamat isuk
cagar panas ari. Tatinggal umbayang rapun kayu ganal, mangadap, malukupi
kampung-kampung di hunjur Maratus.
Jangkrik, bilalang, galang-galang, babunyi karirikan. Angin gunung
batiup gamat. Pantar manyuruh urang kampung guringan, imbah saarianan
bagawi, bacari gasan anak-bini.
Ning Urut malikit lampu damar. Cahayanya maliuk-liuk ditampur angin nang masuk di sasala tawing palupuh nang japuk.
“Tuk tuk tuk!“ Bunyi lawang dikatuk urang.
Badadas Ning Urut mambukai lawang. Muntungnya kiul-kiul mamamah sirih
kinangan. Imbah lawang dibuka, di palatar ada dua ikung kakanakan,
pantar badua baading.
“Napang, Cu?” Ning Urut takurihing di rarawaian umbayang sanja.
“Uma kami garing. Kawalah hampian mandatangiakan? Maurutakan,” nang taganal baucap. Pindanya nang kaka.
“Iyih, Ning ai. Tulungiakan,” nang tahalus umpat jua bapandir.
Ning Urut takurihing, maiyihakan. Napang, paurutan ti dasar gawian
hidin tumatan bahari. Kada suwah hidin manampik urang nang datang.
Paribasanya, biar awak ngangal gin, dihakuni hidin haja.
Kada sakali dua hidin handak manampik hajat urang. Tagal, saban
kalian jua hidin kaingatan wan janji hidin saurang. Janji nang maulah
hidin jadi paurutan.
***
Hudah talung puluh tahun. Wayah hidin anum. Wayah masih bigas. Urang manggalari hidin Galuh Bungas. Muha hidin bahari ti dasar liwar bungasnya.
Wayah tuti, Galuh Bungas bamimpi didatangi urang tuha bajanggut
putih, bajubah saraba putih. Urang tuha tuti mambawa tulang rangka
manusia nang rahai. Tulang rangka tuti diandaknya di hadapan Galuh
Bungas. Disuruhnya Galuh Bungas manyambung tulang rangka tuti, tumatan
kapala, hampai batis.
Pantar ada nang manuduhi, Galuh Bungas bisa manyambung tulang rangka tuti. Kada tasalah. Kadada nang tapahurup!
“Nah, tumatan wayah nia, ikam, Galuh ai, jadi paurutan. Amun ada nang datang minta urut, jangan ditampik...”
Imbah urang tuha tuti tuntung bapasan, Galuh Bungas takijat.
Tabangun. Inya diamanati urang gaip. Tumatan ari tuti, Galuh Bungas
rahat dikiau, atawa didatangi, urang nang handak baurut.
***
Ari sasain kadap. Angin sasain dingin.
“Di manang rumah ikam, Cu?” Ning Urut batakun, pinda aasaan. Handak tahu, saapa jauhnya rumah nang cagar didatangi?
“Kikira dua buku gunung, saku, ada pang, Ning ai, tumatan sia,” nang ading manunjuk ampah matahari pajah.
Mandangar jawapan kakanak tuti, Ning Urut tacaragal. Napang, saingat
hidin asa kadada rumah sabuah-buah di situ ti. Nang ada, hinggannya
hutanan danglu. Sabat kada sakira. Hibak rapun kayu, paring, haur,
hanau, wan gatah. Cuali bubuhan nang bagarit pilanduk, atawa urang
bacari sarang wanyi, kadada nang waninya ka situ ti.
Sambil mamuruk tapih kurung, pikiran Ning Urut asa kada kakaruan. Asa
dikaramputi kakanakan, ada jua, amun hakun bajuuk ka hutanan ti. Hidin
tahu banar, di situ ti kadada rumah sabuah-buah! Tagal, tahu am, pulang,
amun ada nang hanyar batajak.
“Ayuha, Cu ai. Kita tulakan, kaina kalu hujan,” ujar Ning Urut. Imbah
anu tangan kanan hidin mambujurakan kakamban nang takirap ditampur
angin. Di tangan kiwa, bakul wadah pakakas manginang, nang kaya sirih,
kapur, gambir, pinang, wan kacip.
Lawas jua Ning Urut wan kakanak nang badua tuti bajalan di bawah
hindau bulan. Bajurut di sasala rapun paring nang daunnya jurambaan ka
jalan. Kikira imbah Isya, hanyar hampai. Ning Urut asa panat lintuhut.
Tagal, kakanak nang badua tuti pinda kadada uyuhnya.
Ning Urut takijat wayah hampai di halaman rumah nang liwar ganalnya.
Nang hidin tahu, di situ ti kadada rumah. Tagal, di hadapannya
mahunggang rumah. Ulin sabukuan. Saling ganalan!
Asa parcaya kada parcaya, hidin bakitar. Mamaraki palatar. Dijapai
hidin tihang palatar. Dikibit hidin pagalangan tangan. Sakit. “Aku kada
bamimpi. Dasar rumah bubujuran.”
“Naik, Ning!” jar kakanak nang taganal, mambukaakan lawang nang pindanya kada basunduk.
Ning Urut mangalunyur masuk. Papalingau, kapulingaan, maitihi pakakas rumah nang harat banar.
“Masuk ha, Ning ai. Ka kamar. Uma di dalam. Hidin kada hingkat bajalan. Batis hidin bangkak,” jar nang ading.
Ning Urut masuk. Dalam kamar, barabahan ha, di tilam nang kandal,
kawitan kakanak ti. “Napang ti, nang diarit?” jar hidin, sambil maandak
bakul kinangan di lantai.
“Anu, Ning ai... Batis kanan, bangkak. Asa tasalihu. Sakit banar mun
dijajakakan,” sahut bibinian tuti, kukuringis muha maarit sakit. “Bakas
nangapang, ti?”
“Bakas... Cah, cakada mambadai wan nang digawi, Ning ai.”
“Napang hi, nang kada mambadai tuti?”
“Batanam janar. Gasan anak cucu.”
“Umai, alah, alang-alangnya bakabun. Saapang jua hasilnya? Jaka
bakabun tiwadak, kapul, langsat, atawa asam kasturi, kawa gasan anak
cucu. Amunnya janar ti, kada kawa dimakan-makan!” Ning Urut manyahuti,
sapalih manuduhi. Asa bujur banar hudah. Nang dipadahi, takurihing haja,
kada manyahuti.
Ning Urut maurut batis bibinian tuti wan minyak lala, sambil mangicak
sirih kinang. Bibir hidin habang mancararak. Satutumat, baludah ka
pakucuran nang diandak di higa awak. Nang diurut maka am, tapajam
tabuncalak, satutumat taakai, taaduh, kukuringis maarit sakit.
Kada saapa, Ning Urut bamandak. Bibinian tuti pinda nyaman, pinda bamula wagas. Pinda ampih tasilahu.
“Jaka bamalam ha, Ning ai. Sarana bulik. Ari landung banar hudah.”
“Tarima kasih, Luh ai. Nang dudi haja gin, baasa. Amun hudah tahu
manuju ti, kaina nyaman haja baastilah bamalam,” Ning Urut manyahut,
tapuntal-puntal. Napang, muntung kiul-kiul, mangicak sirih kinangan.
“Napang, Ning...? Kada baasanan jua, kalu, di rumah?”
“Kada mun baasanan. Tagal, isuk ti aku handak basawat ka pasar.
Handak batutukar, saraba saikit,” Ning Urut manyimpuni daun sirih,
kacip, pinang, kukuit kapur, ka dalam bakul.
“Amun damintu ti, ayuha. Tarima kasih banar hampian hakun ka mari,”
jar bibinian tuti, lihum, mangangajahakan duit nang masih mangarapak,
pitung lambar, ka tangan Ning Urut.
“Umai, alah, Luh... Kababanyakan!” Ning Urut kahimungan, manyambut
duit nang masih hanyar. Satumbangan jadi paurutan, kada suwah hidin
dibari urang duit mamitung lambar.
Imbah tuti, ampun rumah maunjuki pulang bungkusan daun pisang, wan janar, ka Ning Urut.
“Umai, Luh... Nangapang nia?!” Ning Urut manyalungkuiakan kakamban ka kapala.
“Cah, wajik banar ai, Ning ai. Wan janar, pitung himpil. Amun wajik
ti, tamakan haja kaina di rumah. Ada janar ti, kalu ai kaina handak
batatanam di hihiga rumah.”
“Uh... Amun wajik, aku katuju banar. Lawas kada tamakan wajik,” Ning
Urut lihum, balalu manyuap mandua-talu himpil wadai wajik tuti ka
muntung. “Tagal, janar niti, cakada usah ah! Mambarati bakul haja! Aku
banyak haja batanaman janar di higa rumah!”
“Umai? Bawa ha, Ning ai. Janar ulun niti lain pada janar hampian,”
Bibinian tuti mangangajahakan pitung himpil janar ka tangan Ning Urut.
“Umai... Cakada jua ah, kalu? Nang ngaran janar ti, tatap ai janar.
Sama am tia kuning jua,” jar Ning Urut pinda baruya. “Tagal... Ayuha,
nah. Pamali manampik barian urang. Nah, lah? Kuambil sahimpil. Tandanya
aku suwah bailang ka mari,” Hidin mangasak himpilan janar ka sasala
sirih, dalam bakul.
Nang ampun rumah takurihing malihat Ning Urut manampik dibari janar babanyak.
Ning Urut turun ka palatar. Bajalan bulik saurangan. Untung langit
ampih kadap. Asa hampul limbai tangan hidin bulik di hindau bulan nang
sasaluan. Napang, pitung lambar duit tuti mayu gasan manukar tapih
kurung dua lambar!
Sapanjang jalan, Ning Urut asa lapang hinak. Kada nang kaya pamaraan
tadi. Hidin himung kada sakira, kawa manulungi urang. Apalagi amun nang
ditulungi, himung jua.
***
Landung malam, hanyar Ning Urut hampai rumah. Langsung taguring, saling janakan. Paribasanya, jaka ditimbai urang ka banyu gin, kada marasa.
Baisukan ari, Ning Urut bangun talandung pada nang masi. Tagal, hidin
tatap handak ka pasar. Sabaluman ka pasar, hidin kaganangan wajik,
duit, wan janar di bakul panginangan. Napang ada, diungkai hidin ai.
Wayah maugai, Ning Urut takalimpapak! Duit nang malam tadi
mangarapak, ubah jadi pitung lambar daun gatah karing! Ada wadai wajik
tuti, hiii, jadi tahi warik! Ning Urut mamicik hidung. Saitu-saini,
manjaluak. Handak muak! Hidin kaingatan, malam tadi banyak banar mamakan
wajik tuti!
Ning Urut manating janar nang sahimpil: mancurarat, kacilangan
tahindau matahari. Janar tuti ubah jadi amas! Manguning, saling
langkaran! Ning Urut taduduk. Mahingal. Sarik bacampur himung. Sarik,
tamakan tahi warik. Himung, dapat amas babungkah! Hidin kisahakan
sabarataan ka warga nang ada di higa-mahiga rumah. Balalu, kampung tuti
rami didatangi urang nang handak mandulang. Kampung tuti ngarannya
Kampung Pandulangan.***
Kandangan, 12 Nupimbir 2010
Tidak ada komentar:
Posting Komentar