Kamis, 15 Mei 2014
Oleh : Iwan Yusi
ALHAMDULILLAH.... Han, barakat cangkal, hampai jua hampian ka
mari,” jar Datu Kartamina sambil manyalami Datu Kandangan di muhara
lawang. Nang badua tuti baragapan. Nang kaya dangsanak nang lawas kada
batamuan.
“Iya am, Dangsanak ai. Biar bajajauhan, amunnya tabawa hati nang
dandaman ti, hampai haja. Paribasanya, biar dua talu buku gunung gin,
tadatangi haja. Siwil banar. Baya matan Kandangan ka Kalua ni ha,” Datu
Kandangan hangkui manyahut, pinda kancang urat gulu, sambil mangalakak.
“Kaluarakan ha, Umanya ai, cangkaruk, tapai baras, ulin-ulin...
Apamkah jua, amunnya ada!” ujar Datu Kandangan bagaya. Salajur maharap
ai jua.
Bini Datu Kartamina lihum bapair mandangar Datu Kandangan nang dasar
katuju bagaya tuti. Balakas hidin ka padu. Napang ada, abut ai hidin
malayani kawal laki nang datang bailang.
Ada nang badua tuti, asik ai dudukan. Basila di tikar purun, di ambin
tangah. Mahadapi saraba macam wadai, sambil pandir marudai. Kisah banih
di pahumaan: tumatan taradak, lacakan, hampai kisah bakulih banih nang
bakalumpu, bakindai.
Lain pulang Datu Kartamina. Nang disurung hidin kisah mamulut burung
balibis, maiwak, maitik, maayam tikar purun, hampai hadangan kalang.
Marudai bilang kadada habisnya. Bilang kada kasintakan hinak. Imbah anu,
mangalakak tatawaan. Asa rami banar ti pang. Ngarannya gin lawas kada
batamuan. Kada karasaan, parak tangah ari. Napang, matahari hudah cagat
di atas bubungan.
Di padu, kadangaran bunyi cangkir tahantup piring. Cagat talinga Datu
Kandangan mandangar. Imbah tuti, malingut ha pulang bau iwak wadi wan
iwak samu basanga. Napang ada, pada kacar ha hidin. Kakaluruk parut.
Lapar.
Kada lawas, bakiau bini Datu Kartamina tumatan padu, “Ayu, Abahnya!
Bawai Datu Kandangan ka mari. Makanan dahulu! Kaina pulang disambung,
amun parut hudah kanyang.”
Parut lapar. Pas ada nang mambawai makanan. Pada tatumbuk ha.
Gangannya, paku batahi lala ha pulang. Umai, pas banar wan liur Datu
Kandangan, nang katuju gangan paku! Napang ada, pada gancang banar ha
hidin makan.
Tuntung makanan, Datu Kartamina wan Datu Kandangan bapacul baju,
kahumapan. Imbah tuti, pada tahunui ha lagi nang badua tuti duduk di
palatar anjung, marasaakan angin nang datang matan pahumaan.
“Parut kanyang, nang dipandirakan asa habis hudah... Mamagat kalimah
ai, Dangsanak ai, nah. Minta rila banar disurungi wadai, dibari makani.
Handak bulik ai, nah,” jar Datu Kandangan, mamuruk baju, manyalami Datu
Kartamina.
“Dintu, lih? Ayu ai, amun damintu. Nang dudi, amun ka sia, bamalam,
Dangsanak ai,” jar Datu Kartamina sambil maatar ka palatar. “Amun kada
aur, ada haja kaina aku bailang ka Kandangan.”
“Iyih! Bailang, Dangsanak ai. Tatalu bulan lagi langsat wan tiwadak
masakan. Bailang ha,” jar Datu Kandangan sambil malangkah watun. Babaya
bajajak di anak tangga nang pamulaan, Datu Kandangan takijat kada
sakira. Ada buhaya! Saling ganalan! Bangangaan! Mahadang di bawah
tangga! Handak manungap!
“Hau?? Buhayaaa...!” Datu Kandangan takuriak. Takalimpapak. Napang,
buhayanya bapuluh-puluh! Kundayapan di halaman rumah Datu Kartamina.
Taringnya marihing. Curing-curing. Nang kaya handak mangarakah Datu
Kandangan!
Datu Kartamina lihum malihat Datu Kandangan. Lakas hidin turun ka
halaman. Ditatingakannya tangan ka buhaya-buhaya tuti. Saitu-saini,
buhaya-buhaya tuti hilang! Gaip! Saikung-ikung, kadada lagi. Tatinggal
palapah nyiur wara, nang dijamur bini Datu Kartamina di halaman, gasan
kayu bamasak.
Datu Kandangan takurihing, kasisipuan, digawi kawalnya nang bainguan buhaya panjadian tuti.
“Kada papa, Dangsanak ai! Turun ha,” jar Datu Kartamina, kahimungan imbah manampaiakan ilmunya.
Datu Kandangan turun ka watun, “Ilangi aku, Dangsanak ai! Tatalu
bulan lagi langsat wan tiwadak masakan!” Sambil lihum, hidin turun
malangkah watun. Hidin hudah kada tamakan habar lagi. Kawalnya tuti
dasar bainguan buhaya panjadian. Asa tapakalah, ada jua pang.
“Kaina aku ka sana, Dangsanak ai. Aku katuju banar langsat wan
tiwadak. Hadangi ha. Kaina aku bailang. Tagal, buhayaku kada usah
dibawa, kalu?” Datu Kartamina tatawa mangalangkang.
***
Ari baganti. Kada karasaan, hudah talu bulan. Langsat manguning. Tiwadak masakan. Langsat ruku, langsat banar, kada kapicikan. Guguduh tiwadak, kada kasangaan. Kulitnya diulah mandai.
Nang kaya janji hidin, Datu Kartamina datang bailang. Datu Kandangan
himung diilangi. Bini Datu Kandangan abut bamamasak di padu. Datu
Kandangan wan kawalnya rami bapandiran. Imbah anu, tatawaan. Sambil
mamicik langsat, manguyak tiwadak masak, di palatar.
“Kaluarakan ha, Umanya ai, lamang, apam, dudul, dulinat, cinul baras,
cindul sagu... Jangan langsat haja, kaina padih parut! Jangan tiwadak
haja, kaina kapanasan awak!” Datu Kandangan mamadahi nang bini.
Datu Kartamina lihum. Himung disurungi macam-macam. Kada lawas,
tacium harum bau gangan katupat. Mancikuk hidin. Kacar. Parut hidin
sasain lapar. Lawan jua, ari sudah landung banar.
“Uuui, Abahnya! Makanan dahulu, nah!” Bini Datu Kandangan bakiau
tumatan padu. “Nia, nih... Ada katupat baiwak, gangan paku batahi lala,
gangan gadang pisang wan kaladi.”
Datu Kartamina wan Datu Kandangan duduk basila di tikar purun,
mahadapi dua- talu macam gangan. Imbah makan katupat bakuah, Datu
Kartamina mangaut nasi, mangaut gangan pisang gadang wan kaladi. Gancang
ti pang hidin makan. Tang nangapakah, hidin handak jua marasani gangan
paku. Tagal, babaya maitihi gangan nang ada di piring ganal, hidin
takijat. Dimapa tia kada takijat? Dasar paku banaran. Paku wasi!
“Hau?! Amun gangan nang kaya nia, aku cakada mamakan am...,” Datu Kartamina pinda kalas muha. Pucat ka tahi-tahi.
“Kada papa, Dangsanak ai. Niti, liwar nyamannya!” Datu Kandangan
manyuap gangan paku tuti. “Cubai ha. Rasani. Runyuh banar! Nang kaya
gangan paku ulahan bini ikam samalam, tih.”
Malihat Datu Kandangan pinda nyaman banar makan gangan paku, umpat ai
jua Datu Kartamina manyuap. Dasar nyaman sakalinya, jar Datu Kartamina
dalam hati. Balalu hidin bahimat mangipung. Habis sapiring ganal.
Mantagum. Mariga. Lihum Datu Kandangan malihat.
Imbah tangah ari, Datu Kartamina bapadah handak bulik ka Kalua.
Napang, hudah batangah arianan pang bailang. Nang dipandirakan, asa
habis hudah. Parut, kanyang. Bakisahan, batatawaan, hudah tuhuk. Hutang
janji bailang, punah hudah.
“Amun parut hudah kanyang ti, tasarah ai lagi. Ikam handak bulik, aku
kada kawa manangati. Tagal, amun hakun bamalam, aku himung banar,” jar
Datu Kandangan.
“Ayuha, tarima kasih banar dahulu, nah. Nang dudi haja gin. Kaina baasa.“
“Amun nang kaya tuti, ayu ai. Ni, nah, bawa langsat wan tiwadak.
Gasan anak-bini di rumah,” Datu Kandangan maunjuk bakul purun ka Datu
Kartamina.
Babaya malangkah watun, Datu Kartamina taduduk. Mamicik parut.
“Aduuuuuh… Aduuuuh…. Tuluuuung...!”
“Nangapa, Dangsanak?”
“Asa ada nang mancucuk-cucuk di parutku! Niti kada parigal ikam
mangarasakan paku nang kumakan tadi, kalu?” Datu Kartamina kukuringis
kasakitan, maingkuti parut.
Datu Kandangan lihum. Ditating hidin tangan ka parut Datu Kartamina.
Nang kaya mambuang kalimpanan, saitu-saini Datu Kartamina ampih sakit
parut.
Datu Kartamina mangalunyur bulik. Kada tatahu lagi. Mambawa bakul baisi langsat wan tiwadak.***
Kandangan, 15 Nupimbir 2010
Tidak ada komentar:
Posting Komentar