Rabu, 14 Mei 2014

Mandin Tangkaramin

Kamis, 15 Mei 2014

Oleh : A. Syarmidin

BAANDAK di Kabupaten Hulu Sungai Selatan, Loksado tabuat jadi kacamatan. Di situ ti ada Kampung Malinau. Kikira sapal, saku, pada kampung tuti, ada banyu batajun. Ngarannya Mandin Tangkaramin. Jar urang tuha bahari, “mandin” ti artinya “banyu batajun”. Jadi, Mandin Tangkaramin artinya “banyu batajun Tangkaramin”. Tagal, “mandin” tuti hudah sabuku saruas wan “Tangkaramin”. Jadi, ngarannya hudah kada kawa dipisah lagi.
Banyu batajun tuti kada amun tinggi banar. Palingan talung walas dapa. Jalumbun mangadap ha di sakulilingan. Bilang nang kaya malam ha amun badiri di situ ti.

Di bawah banyu batajun Mandin Tangkaramin tuti, banyak batu, halus, ganal. Ada bubungkahan batu nang taganal pada nang lain: babalang habang, nang kaya kulipak manggis anum, bangaran Manggu Masak.

Ujar, banyu batajun tuti ada kisahnya. Kisah Bujang Alai nang bahual wan Bujang Kuratauan. Parigal nang badua tuti asing-asingnya ada kurang, ada labihnya. Bujang Alai urangnya langkar, sugih, tagal cakah. Kamana haja, inya mambawa karis wan babasal salilit pinggang. Pangrasa jagau, bilang sakahandak inya ai parigal. Piragah pawaninya ti pang. Kahandaknya ti, urang sakampungan takutan wan inya.

Lain pulang Bujang Kuratauan. Urangnya kada langkar kada. Kada cakah. Tasabar. Kada sugih kada. Tagal, inya bapakai di kampung. Napang, amun urang bamujakarah, barakat mupakat, sabarataan mahadang inya, hanyar bamula. Asa kada pagat kisah amun kada inya nang maampihi. Amun Bujang Alai bakaris wan bababasal, Bujang Kuratauan kada tatinggal parang bungkul di pinggang. Tagal, ganggamannya ti kada tacabut amun kada gasan kabaikan.

***

Bamula kisah. Arian ti, kampung galu. Ada bibinian bujang di kampung ti nang hilang. Lakun nang kaya tuti amun di kampung bilang manyupani kulawarga babanaran. Lain pada malanggar adat kabiasaan, asa ditapas di muha ti pang jua kawitannya.

Mandangar habar tuti, Bujang Kuratauan asa kada nyaman. Bujur bibinian nang hilang tuti kadada kancur jariangaunya wan inya, tagal nang ngaran inya tamasuk nang bapakai, handak tahu jua inya, napa maka di kampungnya bisa ada urang hilang. Tatangar ti: Bujang Alai, saku, ampun idabul.

“Kapuhunan am ikam, Bujang Alai ai,” jar Bujang Kuratauan dalam hati.
Baluman tuntung galu, Bujang Alai hudah bakukuncamih padang urang banyak: “Bibinian tuti ada di anu aku! Amun ada nang handak maambil, hantai karisku!”
Mandangar parigal nang pinda mambuang parangai tuti, Bujang Kuratauan asa tapanasi. Manginging talinganya. Giginya mangalatak. Matanya habang. Sambil mancakuti hulu parang bungkul di pinggang, inya manyahuti, “Amun maambili ka anu ikam, aku cakada hakun. Tagal, amun ikam lalakian, kita habisakan damini jua!”
“Akur! Awan karisku tih, amun handak tahu siapa aku!” Bujang Alai mancakuti karis di pinggangnya.
“Aku kada bacari musuh. Tagal, amun tadupak, kada babukahan! Amun ikam bajual, parangku nia nang manukarinya!” Bujang Kuratauan indah kalah.
Napang ada, pada amuk ha nang badua tuti bakalahi.
Karis Nagarunting ampun Bujang Alai dicabutnya, dihuhujukakannya ka atas. Pinda kapiragahan banar Bujang Alai tuti. Kada hakun kalah, Bujang Kuratauan mancabut parang bungkulnya nang larapan bulu, sambil diririwasakannya.
Bakakajutan Bujang Alai manyucuk parut Bujang Kuratauan. Tagal, Bujang Kuratauan hudah basiap. Baliung inya. Jaka handak, kawa ai inya manimpas gulu Bujang Alai. Tagal, inya kada purun. Bujang Alai sasain sarik.
“Timpasakan parang ikam ti, amun wani!” Bujang Alai manantang.
Bujang Kuratauan lihum. Tangannya sasain pisit mancakuti parang bungkul, sambil bapikir napa pulang nang cagar digawi Bujang Alai. Bujang Alai amuk buta. Cucuk riwas barait karisnya ka awak Bujang Kuratauan. Asa kada kawa baliung lagi, tapaksa ai Bujang Alai mambalas. Parang bungkulnya kada kahitungan lagi manimpasi awak Bujang Alai.
Tagal, nang ngaran nang badua tuti sama pada taguh, tahan wasi, napang ada, kadada nang lukanya!
“Kita tarusakan di lain!” jar Bujang Alai.
“Akur! Di manang, hi?”
“Di Mandin Tangkaramin!“
“Ka situ kita!”
Amuk kalahi tamandak, pahadangan nang badua tuti maatur siasat.
Bujang Kuratauan bapikir: Bujang Alai ti taguh. Parang bungkulnya nang larapan bulu gin kada kawa malukainya. Balalu, parang bungkul tuti ditumpulinya. Liwar tumpulnya, nang kaya balukuk parang.
Ada Bujang Alai bapikir: amun karisnya sasain landap, musti kawa malukai Bujang Kuratauan. Balalu, bahimat ai inya maasah karisnya.

***

Balalu kisah. Di Mandin Tangkaramin, nang badua tuti bakalahi pulang. Nang ngaran sama pada taguh, kadada nang lukanya. Karis Bujang Alai nang liwar landap, kada kawa malukai Bujang Kuratauan.

Tagal, parang bungkul tumpul maulah Bujang Alai kuciak-kuciak kasakitan, wayah dicatukakan Bujang Kuratauan saling gancangan. Ayungannya, awak Bujang Alai mumuk di dalam. Kada saapa, mati!

Mandangar Bujang Alai mati, kulawarganya liwar sarik. Handak amuk. Hutang darah, balas darah. Hutang mati, bayar mati! Mandangar habar tuti, kulawarga Bujang Kuratauan kada baranai haja jua. Balampu damar, wayah malam, bubuhannya pindahan ka hutan. Wayah tahu ti, sasain amuk ai kula-kula wan mamarina Bujang Alai. Bahimat bubuhannya mancarii.

Hampai di atas banyu batajun Mandin Tangkaramin, bubuhan kulawarga Bujang Kuratauan manimbai lampu damarnya ka bawah banyu batajun. Dikira bubuhan Bujang Alai, musuhnya ti handak bukahan, mahantas jalan. Napang, pada disasahnya ai api lampu damar tuti.

Sakalinya, jalan ampah ka api lampu damar tuti, jurang! Jurang nang tuju ka bawah banyu batajun. Napang ada, pada kacabauan ha bubuhan Bujang Alai, tagugur ka batu-batu banyu batajun! Batu-batu ti babalang-balang habang, hibak darah bubuhan Bujang Alai. Bubuhan Bujang Alai wan kulawarganya matian sabarataan!

Imbah malihat batu babalang habang nang kaya kulipak manggis masak ti, urang kampung mangaraninya Batu Manggu Masak.***


Tidak ada komentar:

Posting Komentar

Program Keagamaan KBR 1446 H di MTsN 3 Hulu Sungai Selatan Senin Pagi

 Selasa, 11 Maret 2025 Pelaksanaan program keagamaan di Madrasah Tsanawiyah Negeri (MTsN) 3 Hulu Sungai Selatan (HSS), dalam rangkaian Kegia...