Rabu, 14 Mei 2014

Datu Balan

Kamis, 15 Mei 2014

Oleh : Hardiansyah Asmail

MATAHARI hanyar am bangsul baisukan ti. Cahayanya habang. Nyarak mancirarak, nangkaya kucur kinangan. Urang sakampungan, galu! Kindai pambakal, kamalingan! Kindai nang saling ganalan, maka kawa dicuntan maling. Urang kampung, nang di hulu, nang di hilir, takumpulan mamandirakan.
Kampung Tambak Pipii tuti saumuran kada suwah kamalingan. Banua tuti, makmur. Tanahnya subur. Nangapa haja nang ditanam, hidup. Pambakalnya gin, tamasuk nang bapakai.
”Umai... Badimapa, lih, maling tuti, maka kawa maangkat kindai nang saling ganalan?!”
”Baarti gancang, lah ai, malingnya?!” Urang kampung gagarunum.
”Iyih! Musti haja ah gancang! Wani. Sarabanya am!” Bubuhan bibinian umpat jua marudai.
”Iya am! Nang ngaran maling ti, anu ai, ampun urang haja nang dipikirakannya!” jar nang saikung pulang, manyahuti.
”Dilihat lapak batisnya, maling tuti pindanya saurangan haja,” jar nang taanum.
”Hau? Dimapa inya maangkat?”
”Tahu am. Tagal, lapak batisnya saikung haja.”
”Malingnya saikung haja. Kindai ti dasar diangkatnya saurangan!” Pambakal basuara.
”Umai! Baarti, gancang banar, lah ai, maling tuti?!” Urang kampung sasain bingung.
”Kaina, malam, kita hintipakan. Kita saluk!” jar Pambakal, mambawai nang anum-anum.
”Akur, Pambakal ai! Amun dapat, kita mati ha!”

***

Wayah tangah malam. Bulan salau-salau. Di hujung kampung, ada umbayang manusia nang bajalan. Saurangan. Awaknya panjang basar. Tinggi wan ganal-ganalnya! Dilihat parigal, pinda kadada nang ditakutaninya lalu.
Kada lawas, umbayang manusia tuti maungkai tali, malilitakan ka kindai. Sakali santak, dihambinnya kindai tuti. Pinda hampul ha. Pambakal wan urang kampung nang tumatan tadi mahintipakan, kaluaran.
”Siapang andika?!” Pambakal mangajuti, manating mandau.
”Datu Balan,” sahut si maling, kada takajut saikit-ikit. ”Ka pinggir. Aku handak lalu.”
”Jangan bacacuntan di kampung kami!”
Datu Balan tatawa mangalakak. ”Sanggup garang bubuhan ikam malawani aku?”
Anak buah pambakal nang satangah lusinan, tasinggung. Langsung amuk. Saitu-saini, mangarubuti. Ada nang mamangkung wan duri rukam, halatung, kayu kasau. Ada nang mariwas, manimpas Datu Balan wan parang.
Tagal, sakali haja tangan Datu Balan malambai, anak buah pambakal tahumpatingan! Kancahungan kasakitan. Tahambur. Rabahan. Balingsakan. Babintat-bintat. Babincul-bincul.
Malihat anak buahnya kukuringis, taduduk kasakitan, pambakal turun. Baadu suntul, baadu tinjakan, wan Datu Balan. Tagal, Pambakal tajungkang! Kana tinjak. Talukup di licak!
Malihat pambakal wan satangah lusin anak buahnya rabahan, Datu Balan tatawa mangalangkang. Sambil takurihing, dihanggungnya kindai cuntanannya.

***

Isuknya, pambakal tulak manukui gurunya, Datu Tapin. Pambakal bakisah wan Datu Tapin, nang inya wan satangah lusin warga kampung jingkar dihukumakan Datu Balan. Datu Tapin nahap mandangarakan, mandam, balalu mahaluwat.
”Datu Balan tuti harat wayah malam haja...,” jar Datu Tapin ka anu pambakal, imbah tuntung mahaluwat.
”Dintu, lih?”
”Iyih. Kaina aku nang mahadapinya.”
”Amun damintu, tarima kasih banar,” jar pambakal, balalu bangsul ka Kampung Batu Laki, mambawa Datu Tapin.
Wayah ari malam. Langit kadap. Maram. Pas banar nang kaya kahandak Datu Balan. Inya bajalan kuliling kampung, mancari kindai nang hibak banihnya. Tagal, kada talihat sabubuting. Nang ada, kindai basiring kayu ulin, nang pangganalnya. Malihat kindai tuti, Datu Balan takurihing. Langsung dililitakannya tali, handak mahambin. Uuuppp...! Kada taangkat!
Karimut-karimut muntung Datu Balan bamamang. Kada taangkat jua! Manggah-mukuh inya. Kawa taangkat saikit. Tagal, nang ngaran kababaratan, jalannya gimit.
Datu Tapin nang matan hintadi mahintipakan Datu Balan, balalu ka luar pada rumah pambakal, wadahnya bamalam. Basunyian, diiringinya Datu Balan. Bunyi batis Datu Tapin, hampai ka kuping Datu Balan nang sakti. Mandangar bunyi batis, Datu Balan cangang ka balakang. Dua-talu kali inya maningau, tagal kadada siapa-siapa.
”Uiii...! Jangan bagaya!” Datu Balan bakuriak. ”Amun wani, ka luar! Hadapi aku! Nih, Datu Balan, nang tahan apilan!”
Datu Tapin bakuhup di garunggang rapun tarap. Dilihatakannya Datu Balan amuk. Gagarunum. Pinik saurangan. Kapulingaan. Nang ngaran kasasarikan, napa haja nang ada di higanya, disipakinya! Rapun kayu. Batu. Balambika. Sabarataan, tahambur! Tabulangkir!
Datu Tapin singhaja malihatakan Datu Balan amuk saurangan, nang kaya minyak lala manggurak.
”Uiii...! Dintu haja ah Datu Balan nang jar urang sakti ti? Mancarii urang nang basimpan haja, kada kawa. Cah!” Datu Tapin mahuhulut.
Kada karasaan, ari bamula tarang. Matahari cangul. Habang mancirarak. Datu Tapin mangaluar pada garunggang rapun tarap.
”Uh, alah... Uyuh jua hayamnya!” Datu Tapin mamahawai.
”Ikam handak kamirawaan, saku?!” Datu Balan liwar sarik.
”Cah!”
Datu Balan asa tapanasi. Sambil mahambin kindai, tangannya manyuntul muha Datu Tapin. Datu Tapin bauling saikit. Luput am. Barapa kali Datu Balan manyuntul, maninjak, saitu jua Datu Tapin manangkis, bauling, baliung. Bunyi pukulan Datu-Datu nang sama tia sakti ti, mantingus-tingus, nang kaya angin tutus. Wayah pukulan nang kaampat puluh, Datu Tapin kana suntul di dagu, tahumpating ka rapun hanau. Rapun hanau rabah, marabau.
”Han, tia! Marasa, maka tahu!” Datu Balan baagak.
Datu Tapin taakai taaduh maarit sakit. Datu Balan handak mailai pukulan pulang. Wayah tuti, pas matahari bangsul. Tang nangapakah ha, Datu Balan tajuramba ka tanah. Awaknya tatindih kindai nang dihambinnya!
Sasain lawas, sasain nyarak matahari, sasain siang ari. Awak Datu Balan sasain tinggalam tatindih kindai. Ayungannya, awaknya langlam dalam tanah. Mati. Tatindih kindai nang hibak batu wan kayu ulin tuti!
Hampai wayah nia, tuyukan batu tuti masih ada. Amun diitihi, nang kaya gunung batu. Tuyukan batu ti bangaran Batu Kasiangan.***

Tidak ada komentar:

Posting Komentar

Suasana Tempat Pendaftaran PPDB / SPMB MTsN 3 Hulu Sungai Selatan

 Ahad, 9 Maret 2025 Suasana tempat pendaftaran Penerimaan Peserta Didik Baru (PPDB) / Sistem Penerimaan Murid Baru (SPMB) Madrasah Tsanawiya...