Kamis, 15 Mei 2014
Oleh : Aliman Syahrani
IMAH takalimpapak! Bakalincuat saitu-saini. Hingak-hingak. Awak
manggitir. Jimus paluh. Inya tailan, imbah tamimpi nang mambari takutan.
Bakalimpusut. Bapuat. Mancugut di tubir ranjang, mangancang pinggang.
Bahinak inya landang-landang. Dikucaknya bigi matanya, tagal hayabang
mimpi tuti maguni haja maumpinak panjanak.
Angin wan dingin malam masuk di sasala tawing paring rumah kayu di
unjut kampung tuti. Hancap Imah mambujurakan tapih di awak Andut,
anaknya nang uncit, nang baluman ganap satahun. Andut manguliat satumat.
Imbahnya, taguring pulang.
“Uma ai, Jambri,” Imah manggarunum. “Kanapa, alah, maka hampian kada bangsul?”
Di unjut kampung, kuncahung kuyuk lalawatan. Imah mahatiakan Jambri,
lakinya. Burusihalah nangapa-nangapa. Ari hudah landung malam, tagal
lakinya baluman bangsul jua.
Ada bunyi galutak di muka lawang. Bunyi urang mangatuk. Imah takijat.
Matanya manyirit jam di tataban kancang tawing halat hapatan rumah.
Tangah malam. Bakalimpuat inya.
Sukur am. Nang badiri di muhara lawang tuti, sakalinya lakinya.
“Umai, alah, Abahnya... Kalalandungan bulik!” jar Imah imbah mambukaakan lawang. “Kada ingat wan bini di rumah, saku!”
“Nangapa-ngapakah, Umanya nia. Rahat haja jua kalu ikam kutinggalakan
sauranganan? Amun pamburisit ti, makan nangapa kita?” “Amun kaina ulun
disambunyiakan panjadian, marasa ti, Abahnya ai!” Imah maraju.
“Cah ai... Panjadian mana, alah, nang handak mancuntan biniku?” Jambri manggawil pinggang bininya wan tunjuk.
Imah galianan. Takurihing simpak. Himung pantul. “Daripada hampian kaanginan di luar, jaka bulik ha.”
“Akai, Umanya nia. Ikam ti dimapa,” Jambri mamacul kupiah, maandak ka
tangkun di atas lalungkang. “Tahu haja, kalu, aku nia nang kaya
kalalawar. Siang, guring. Malam, bacari. Amun siang guring, malam guring
jua, urang mati ngarannya.”
“Di manang hampian bacari, ti? Tuti maksut ulun,” Imah bakalincuat ka dapur. Maulahakan kupi gasan nang laki.
“Hau? Barang ham. Di manakah. Di mana ada rajaki ai.”
“Han tia... Amun bapandir wan hampian, ulun kada hingkat manang. Kalah tarus!” Imah manukupi muntung wan tangan, maarit ngantuk.
“Hau? Kanapa maka sunyi banar? Ka manaan kakanakan?”
“Ubui, ubui... Kada ingatkah hampian? Niti malam Jumahat. Kakanakan mangajian, salajur bamalam di rumah Guru Manan.”
“Uh, iyih. Diparnumi haja. Tahun dihadap, umurku anam puluh.”
“Parnum banar ulun, nang hampian sasain mangalilu ti.”
Imbah manuntum kupi, Jambri duduk batatai bininya. Jariginya mancabut ruku, dilikit wan diisapnya.
Imah manjanaki lakinya. Jambri sasain tuuh. Lain banar wan bahari.
“Kadamia, Umanya ai...” Muha Jambri sasadi baubah ambak. Sandu bakut.
“Kamarian hindati aku ka rumah kawitan ikam. Mandangani Abah banaik
nyiur.”
“Imbah pang?” Imah manguap pulang.
“Damintu pang.”
“Uh... Abah wan Uma ti, wigas haja, kalu?”
“Damintu pang.”
“Damintu pang... Dimapang?”
“Anu... Di situ ti, ada musibah.”
“Musibah nangapang?” Imah takalimpapak. Lakas inya maragus. Duduk pulang. Kada jadi ka kamar.
“Kita ka sanaan ha, Umanya ai.”
“Hadang dahulu! Nangapa garang?”
“Lakasi ha,” Jambri balingkang ka tangkun di atas lalungkang, maambil kupiah. “Kita tulakan.”
Imah tanganga. Kada paham inya wan parigal lakinya nang pinda lain.
Inya kaingatan mimpinya hindati. Tatap haja inya kada kawa maniku
atirat. Hatinya lidup-lidup.
“Parninin, Abahnya ai!” jar Imah mingsul. Tangannya maruhut
pagalangan lakinya. “Nangapa, garang? Musibah nangapa, alah? Kawitan
ulun, anukah…?”
“Kaina ikam tahu haja jua. Lakasi ha.”
“Dimapa kakanakan?” Imah abut, pantar Cina kahilangan dacing. “Amun diambili, salajur kita bawa haja, dimapa?”
“Maraha kakanakan bamalam di rumah Guru Manan. Isuk baisukan haja diambili.”
Imah hakun haja tabi wan pandiran lakinya. Imbah manggalasira, inya
balingkang ka kamar, mamuntal salimput. Dikiliknya nang anak. Balalu
laki-bini tuti bajalan batis ka kampung subalah.
“Nangapa garang, Bah?” Imah batakun pulang.
“Aku kada dibariakan bakisah. Baik ikam saurang haja nang ka sana. Sakira kada tamakan habar,” Jambri manyahuti.
Imbah tuti, Imah kada wani batakun lagi. Ranai burinik. Pantar bubut
dicabut buntut. Angin malam mandisap di awak, satumbang jalan kipit nang
dilalui. Manguracak hampai tulang isang. Bulan di langit malam,
bakalubut maram.
“Sarana diungutakan, Umanya ai,“ jar Jambri sambil bajalan.
“Ulun kada taungut! Hampian pinda baparnum banar, pang,” Imah manumpalak. Muhanya bilut.
“Bawa badikir. Atanapi badindang ligun haja gin.”
“Kada, ah!” Muha Imah magin bilut. Bibir takulibi. “Hampian tih nang badindang ligun...”
“Kada hakun jua aku, amun ikam maraju ti,” Jambri sasain katuju
manggayai nang bini. Inya tahu ai amun nang bini tuti piragahnya haja
maraju. “Ayuha, nah, aku badindang ligun. Asal ikam ampih maraju...”
tarang bulan salau-salau
anja mati bajalan malam
“Hau... Bah! Takutan ulun, nah!”
Tagal, Jambri pindanya kada mandangar, atanapi singhaja kada mandangarakan bininya. Inya tarus haja badindang ligun.
tarang bulan salau-salau
anja mati bajalan malam
“Ampih am, Abahnya!” Imah malincaui lingkang, ka higa awak nang laki. Tangannya pisit maruhut bahu Jambri. “Burit tundun asa marinjing, nah!”
Jambri kada manyahut. Inya sasain badadas. Tabulirit Imah di
balakangnya. Angin malam mandirus kadap. Rabah rampiuh di rapun dadap.
***
HAMPAI di halaman rumah kawitan Imah, ari parak subuh. Higa mahiga sunyi siip. Asa mambari takutan. Kada kurang pada pitung walas urang bagalumuk di palidangan rumah. Duduk bakuliling. Pinda ada nang dihadapi.
“Jin ha ikam masuk badahulu,” Jambri manyuruh nang bini. “Aku handak
batampungas ka tagaian,” jarnya pulang. Kada salang mahadang sahutan
bininya, Jambri badadas ka higa rumah.
Imah asa kada nyaman. Asa gair wan takutan. Mimpi nang kada baik
tuti, kaingatan pulang. Burit tundunnya sasadi marinjing. Hiiihhh… Imah
takijat malihat urang batahlil. Duduk basila, mahadapi nang bakalubut
tapih bahalai panjang bakalir hirang. Dihindau satarungking nang
digantung di sasala tawing, rumah jadi sasain mambari takutan.
“Sukur am ikam lakas datang, Mah ai,” jar Abah Imah. Suaranya garau. Muha sandu. Pipi basah, bakas banyu mata.
Urang hancap manyilak sila, mambari jalan gasan Imah.
“Anak ikam nang lain, manang ti? Kada dibawa ah?” Abah Imah batakun pulang, sambil balingkang ka tangah rumah.
“Singhaja kami tinggal,” ujar Imah galai. Inya maguni asa pinik.
“Pihan tulak ka sia, kakanakan tulak mangaji, salajur bamalam di rumah
Guru Manan.”
“Dintu, lih. Samsulnya pang, ka manang ti?”
“Samsul?” Imah takajut. “Satumbang jalan, kami kada batamuan siapa-siapa.”
“Kami? Kami siapang, hi?” Abah Imah liwar takajut. “Hindati, ading
ikam Samsul tuti tulak saurangan haja. Inya Abah suruh maambili ikam wan
anak-anak ikam."
Maambili? Hati Imah sasain kada karuan tampuh.
“Ulun hintadi badua laki ulun haja,” jar Imah, sasain mauk, sasain inyuk, sasain kada parnum.
“Ha? Wan laki ikam?”
“Nangapa garang, Bah?” Imah sasain marasa ada nang ganjil nang maumpinak kulawarganya.
“Basabar ai, Mah ai. Kamarian hintadi, Jambri mandangani aku mamutik
nyiur. Kada disuruh kada. Kahandaknya saurang. Kami ti, napang ada.
Katuju ai didangani. Aku tahu jua pang, inya dasar rajinan urangnya.”
Abah Imah basisigan. Hingut-hingut mandirut hingus. “Imbah manutuh
satingkil wastu, kada sawat tuntung sarapun, inya tagulimpas pindanya.
Napang, rapun nyiur tuti lincar, kalu. Imbah hujan. Napang ada, mantabuk
inya tagugur! Kuciak papar, saling hangkuian! Datangan urang
sakampungan. Bahimat kami manulungi, tagal kada hingkat lagi.
Saitu-saini inya…” Suara urang tuha tuti tasangkang. Hinaknya tapuntal.
Hingusnya basumpal. Banyu matanya garabakan.
“Kamarian hindati aku ka rumah kawitan ikam. Mandangani Abah banaik nyiur.”
Pantar ada patir mangarakah awak Imah.
Inya takajut. Asa raum panjanak. Jantungnya lidup-lidup. Tajumpipir inya.
Asa kada parcaya, galitiran tangan Imah manyilak tapih bahalai hirang
nang malunglup awak nang barabah kada sing garakan tuti. Dilihatnya
muha lakinya nang kanyam, basah, pantar urang imbah batampungas.
“Jin ha ikam masuk badahulu. Aku handak batampungas ka tagaian.”
Imah takalimpapak!
Takajut kada sakira. Inya tanganga. Nang dikalumbuni tuti, sakalinya
mayat lakinya! Inya asa handak bakuriak. Tagal, rakungan asa bangkak.
Cikak manyintak hinak. Lalawatan, didangarnya dindang ligun Jambri:
tarang bulan salau-salau
anja mati bajalan malam
Andut mailan di gindungan Imah. Tangisannya bingkas maracak malam. Di luar, hujan turun saling labatan. Mamapai malimbur daki, sampak lacit hampai ka hati.***
Kandangan, 6 Disimbir 2010
Calatun: Kisah nang kadamia maguni haja ditamui urang di kampung-kampung di hunjur Loksado. Anja tuti iya aruwah urang nang hanyar mati. Mahayabang, mahinggur kulawarga atawa mamarinanya, tagal nang baluman bakatahuan kalu inya hudah mati.
Tidak ada komentar:
Posting Komentar